Puszcza Białowieska jest miejscem, gdzie żubry podgatunku nizinnego (Bison bonasus bonasus) przetrwały najdłużej. Przed I wojną światową było w Puszczy ponad 700 żubrów. Z pożogi wojennej nie uszła z życiem ani jedna sztuka. Ostatni żubr w Puszczy zginął w 1919 r. Lata 1920-1928 to jedyny okres nieobecności żubrów w Puszczy Białowieskiej. Restytucja żubrów była możliwa dzięki istnieniu w europejskich rezerwatach i zwierzyńcach zwierząt wywiezionych z Puszczy Białowieskiej w XIX i na początku XX wieku. Żubry powróciły do Puszczy w 1929 roku do specjalnie przygotowanego zwierzyńca. W 1939 roku stan żubrów wynosił 16 sztuk.
Po II wojnie światowej Puszcza Białowieska została podzielona granica państwową. W polskiej części położone były rezerwaty hodowlane z ocalałymi 17 żubrami. Pomyślny rozwój hodowli pozwolił na powrót żubra do natury. Pierwsze dwa żubry opuściły rezerwat w 1952 roku. Rozwój populacji postępował systematycznie od do początku lat siedemdziesiątych. W 1971 roku liczebność populacji przekroczyła 200 osobników. W tym roku rozpoczęto regulację liczebności stada. Żubry odławiano i wywożono do innych ośrodków hodowlanych. W 2020 roku w polskiej części Puszczy Białowieskiej liczebność populacja żubrów wynosiła– 715 osobników. Jest to największa populacja wolnożyjących żubrów na świecie.
Dziewięćdziesiąt lat prac nad restytucją żubra jest wielkim sukcesem, doprowadziło do rozwoju hodowli zamkniętych i powrotu tych zwierząt do natury. Liczebność żubrów na świecie systematycznie rośnie. W 2020 roku wynosiła 9111 osobników, w tym w populacjach wolnych i półwolnych żyło 7320 (80%), a w hodowlach zamkniętych 1791 (20%) osobników. Jednak we współczesnym świecie żaden chroniony gatunek nie jest w pełni bezpieczny. Małe zróżnicowanie genetyczne, brak odpowiedniej przestrzeni życiowej i liczne zagrożenia populacyjne i środowiskowe powodują, że żubr nadal pozostaje gatunkiem specjalnej troski.
Opracowano na podstawie:
1. Z. Krasiński, Żubr Puszcz Imperator, Białowieski Park Narodowy, Białowieża, 1999
2. Z. Pucek, Historia zagłady i restytucji żubrów [w:] Eseje o ssakach Puszczy Białowieskiej, Zakład Badania Ssaków PAN, Białowieża 2004
Więcej informacji o żubrach:
www.zubry.com
www.oep.neostrada.pl
www.zbs.bialowieza.pl/zubr
www.wiem.onet.pl/wiem/00be98.html
www.zubry.com.pl
